የትነበርሽ ንጉሴ በኢትዮጵያዊቷ የሰብአዊ መብት ተሟጋች በአምስት ዓመቷ ዓይኗን ያጣች። ስራዋን የጀመረችው በአለምአቀፍ የአካል ጉዳተኝነት እንቅስቃሴ ከ Visually Impaired National Association ጋር በ MyRight በኩል በመተባበር ፕሮጀክት ነው።
ዓለምን በአካል ጉዳተኝነት ሳይሆን በሰው ላይ እንዲያተኩር ማድረግ የምንችለው እንዴት ነው?
የአካል ጉዳተኝነት ማህበራዊ ሞዴል አንድ ሰው እና አካል ጉዳተኝነት እንዴት እንደሚታይ ለመለወጥ ትክክለኛው መነፅር ነው። የአካል ጉዳተኝነትን እንደ ማህበራዊ ግንባታ መረዳት የሚያተኩረው "በመጀመሪያ" ሰው ላይ እና ሰውዬው ከአካባቢያቸው ጋር እንዳይገናኝ የሚከለክሉትን መሰናክሎች በማስወገድ ላይ ነው። መጀመሪያ ወደዚህ ዓለም ገባሁ; የእኔ አካል ጉዳተኛ አይደለም.
አካል ጉዳተኞች ለመብታቸው እንዲሟገቱ እና አድልዎ እንዲቋቋሙ ለማገዝ የሲቪል ማህበረሰብ እና የአካል ጉዳተኛ ድርጅቶችን መደገፍ ለምን አስፈለገ?
መድልዎ መከላከል ቀጣይነት ያለው ተሳትፎ እና ጭፍን ጥላቻን የሚያፈርሱ በማስረጃ ላይ የተመሰረቱ ክርክሮችን ይጠይቃል። አካል ጉዳተኞች መድልዎ ደርሶባቸዋል። እነዚህን በድርጅቶቻቸው ውስጥ ግንባር ቀደም አድርገው በማቅረብ እነዚያን አድሎአዊ ፖሊሲዎችና ተግባራት እንዴት እንደሚፈቱ የመፍትሄ ሃሳብ ማቅረብ ይችላሉ። በአካል ጉዳተኝነት ላይ የተመሰረተ መድልዎ ማቆም የሁሉም የሰብአዊ መብት ተሟጋቾች የጋራ እሴት ነው። የሆነ ሆኖ፣ ስልጣን የተሰጣቸው የአካል ጉዳተኞች ድርጅቶች መድልዎን ለመዋጋት አስፈላጊ መሪዎች እና የመጨረሻውን ስኬት የማስቀጠል ሀላፊነት አለባቸው።
የእኔ መብት እና ብርሃን ለአለምን ጨምሮ የአካል ጉዳተኞች እና የልማት ድርጅቶች ለጠቅላላው የእድገት ንግግር እና በተለይም የማንኛውም አይነት እኩልነትን ለማስቆም ትልቅ ለውጥ ያመጣሉ ።
አገራዊ እውነታዎችን ከዓለም አቀፍ ማዕቀፎች ጋር በማገናኘት ምን ተግዳሮቶች አጋጥሟቸዋል?
አገራዊ እውነታዎችን ከዓለም አቀፍ ማዕቀፎች ጋር ለማገናኘት በመሞከር ውስጥ የሚያጋጥሙኝ ዋና ዋና ፈተናዎች በዋናነት የአስተሳሰብ ጉዳዮች ናቸው። እነሱ የተጠያቂነት እጦት ፣ በቂ ያልሆነ ፋይናንስ እና እንደ ሥርዓተ-ፆታ ያሉ ተያያዥ ጉዳዮችን በመቆጣጠር ዙሪያ ይሻሻላሉ።
የዘላቂ ልማት ግቦችን (SDGs) እና የአካል ጉዳተኞች መብቶች ኮንቬንሽን (CRPD) ለመከታተል አለም አቀፍ የተጠያቂነት ዘዴዎችን መጠቀም ያስፈልጋል። ይሁን እንጂ ይህ በቂ የሚሆነው ዓለም አቀፋዊ ተሟጋችነት ከስር ባሉ ተሞክሮዎች ከተነገረ እና በአለም አቀፍ ደረጃ የተስማሙትን ግቦች እና መብቶችን ካደረጉ በአፍሪካ እና በላቲን አሜሪካ የገጠር መንደሮች ውስጥ ያሉትን ህይወት መለወጥ ብቻ ነው.
ሌላው ትልቅ ፈተና በፖሊሲ ምኞቶች እና በበጀት አመዳደብ መካከል ያለው ግንኙነት መቋረጥ ነው። የአካል ጉዳተኝነት ማካተት ቁርጠኛ የገንዘብ ድጋፍ እና ልዩ ግብዓቶችን ይፈልጋል። መረጃዎች እንደሚያሳዩት ለአካል ጉዳተኝነት ማካተት የገንዘብ ድጋፍ ብዙም አይገኝም። ለምሳሌ፣ የአካል ጉዳትን ማካተት ለመደገፍ ከአለም አቀፍ የሰብአዊ እርዳታ 1% ብቻ ጥቅም ላይ ይውላል። በቂ በጀት በመመደብ የፖሊሲ ግዴታዎችን ወደ ተጨባጭ ተግባራት መተርጎም ያስፈልጋል።
በመጨረሻ፣ ግን ቢያንስ፣ የሥርዓተ-ፆታ ትኩረት አለመኖሩን ማስመር እፈልጋለሁ። አካል ጉዳተኛ ሴቶች በታሪክ ከሁለቱም አካል ጉዳተኝነት እና ከሥርዓተ-ፆታ እንቅስቃሴ ውጭ ይመደባሉ. ዓለም አቀፍ ማዕቀፎቻችን ለሥርዓተ-ፆታ ሚስጥራዊነት የአካል ጉዳተኝነት እንቅስቃሴ ምላሽ እንደሚሰጡ ለማረጋገጥ የታለሙ እርምጃዎች ያስፈልጋሉ።
